Toespraak staatssecretaris Alexandra van Huffelen op Curaçao

Toespraak | 19-12-2022

Tula warda, no wak ahinda
Ya ku nos tin algun kos di drecha
Kere ku nos ta trahando duru

Ekselensia, 
apresiabel presentenan, 
apresiabel abitantenan di Kòrsou,

Deze zinnen uit het lied ‘Tula Warda’ van Maestro Doble R  klinken in aanloop naar deze belangrijke dag in mijn hoofd. Want: de excuses die de Nederlandse regering  vandaag heeft aangeboden,  zijn een belangrijke eerste stap op de weg naar herstel.

Alle mensen die ik het afgelopen jaar  over dit beladen onderwerp heb gesproken, hebben me geleerd, 
dat excuses hand in hand gaan met erkenning en maatschappelijk  herstel. Zij vertelden me keer op keer: 
we hebben samen nog een weg te gaan. 

En die boodschap heb ik gehoord. En die heb ik gevoeld.

Onder een Tamarindeboom, in de tuin van het Curaçao’s Museum, vertelde Maria Liberia-Peters over een jongen. Hij maakte een tekening van zijn zwarte moeder, Maar gaf hij haar een wit gezicht.

Waarom? Omdat hij wenste dat zijn moeder wit zou zijn.

Verschillende jonge mensen – 20'ers, 30'ers - vertelden me hoe ze last hebben van het trauma dat al generaties lang opgeslagen zit in hun DNA.mEn op de Juan Pablo Duarte school ontmoette ik leerlingen 
die mij op hun huidskleur wezen…en iets hartverscheurends zeiden: ‘Wij voelen ons tweederangsburgers.’

Mi deseo ta,
ku nunka mas, 
ningún mucha den nos reino, 
lo krese ku e sentimentu aki.

Daarom ben ik dankbaar dat we hier vandaag bij elkaar zijn. Op deze bijzondere plek ter nagedachtenis aan Tula. Want om dat doel te bereiken, zijn de excuses, die de minister-president namens de Nederlandse regering aanbood, een onmisbare eerste stap.  

Lagami papia klá: 
sklabitut ta un krimen kontra humanidat. 
Siglonan largu,  a malhusá i maltratá hende 
den nòmber di estado Hulandes.

Laat ik duidelijk zijn: slavernij is een misdaad tegen de menselijkheid.  Eeuwenlang zijn mensen uitgebuit en mishandeld, in naam van de Nederlandse staat.

Dat gebeurde ook op Curaçao. Op een vreselijke manier werden mensen hier tot handelswaar gemaakt.

Vanwege de ligging was Curaçao vooral een tussenstation om tot slaaf gemaakte Afrikanen door te verkopen aan Spanjaarden, Engelsen, Portugezen en Fransen. Een tot slaaf gemaakte man leverde gemiddeld 200 gulden op,  tegen een inkoopprijs van 40 gulden. Een even onthutsend als absurd feit.

Maar een aantal tot slaaf gemaakten werd ook hier verkocht. Van hun waardigheid, vrijheid en autonomie beroofd, werden ze gedwongen op het land, op het water of in de zoutpannen te werken.

Ze kregen te weinig te eten en moesten steeds langer werken, in de brandende zon. Eigenaren mishandelden en verkrachtten hen. Wie niet luisterde, werd gemarteld of vermoord.

Maar 17 augustus 1795 was anders dan andere dagen. Vanaf die dag kwam deze man, Tula, in opstand tegen zijn plantage-eigenaar, Casper Lodewijk van Uytrecht. 

Gesteund door Bazjan Carpata, Pedro Wacao en Louis Mercier,  sloten zo’n 2000 tot slaaf gemaakten 
zich bij de opstand van Tula aan.

In de dagen ná de opstand, werd pater Jacobus Schinck als bemiddelaar naar Tula gestuurd. Uit zijn aantekeningen weten we wat Tula tegen hem zei: 

‘Nos a wòrdu demasiado maltratá. 
Nos no ta buska pa hasi ningun hende daño, 
ma nos ta buska nos libertat!’

Wij zijn al teveel mishandeld. Wij zoeken niemand kwaad te doen, maar zoeken onze vrijheid.’

En ook:

Ai pader, nan ta sòru mihó pa un bestia. 
Si un bestia kibra un pata, e ta wòrdu kurá.

Tula en de zijnen voerden een ongelijke en oneerlijke strijd. Na een paar weken mislukte de missie: de opstand van deze helden werd neergeslagen.

Op 3 oktober 1795, werden Tula, Bazjan Carpata en Pedro Wacao op gruwelijke wijze geëxecuteerd. Toen Ik de details hiervan hoorde, werd ik er stil van. 

Ik vraag me altijd af, hoe Curaçao de volgende dag wakker werd. Ging het leven op de plantages weer op oude voet door? Alsof er niets gebeurd was? Was er nog iets blijven hangen van de strijdlust en volharding van Tula? 

En niet alleen van hem.  Maar van alle mensen die zo moedig waren geweest zijn voorbeeld te volgen; 
wetend wat de prijs was als het misging? Wij zullen nooit weten hoe het voelde, toen met Tula zelf ook de hoop die hij bracht, stierf.

De officiële afschaffing van de slavernij volgde pas 70 jaar later. Op 1 juli 1863.

Met zijn heldendaad heeft Tula ons geleerd dat het belangrijk is om te strijden voor je principes. Voor vrijheid, gelijkheid en broederschap.

Awor nos ke hasi hustisia na Tula. 
Pa e motibu aki, 
gobiernu Ulandes, 
– meskos ku gobiernu di Kòrsou a hasi kaba – 
ta bai rehabilitá Tula 
formalmente.

Omdat we de geschiedenis recht willen doen, gaat de Nederlandse regering – in navolging van de regering van Curaçao – Tula formeel, eerherstel geven. Het moment en de wijze waarop we dat doen, 
gaan we samen met u vormgeven. Daarmee geven we gehoor - ik mag wel zeggen eindelijk -aan deze terechte wens, waar velen van u lang voor hebben gestreden.

Zoals Tula een waardig eerherstel verdient, verdienen veel mensen die na hem zijn gekomen. Erkenning en waardering. 

Al tijdens mijn 1e reis als staatssecretaris Koninkrijksrelaties  heb ik velen ontmoet die zich al jaren inzetten voor meer erkenning voor het slavernijverleden en voor de doorwerking ervan. En velen van u zijn hier vandaag aanwezig.

Deze gesprekken hebben diepe indruk op mij gemaakt. Ze hebben me laten zien hoe belangrijk het is dat we ons verzoenen. Met het verleden én met elkaar. Want alleen dan, kan onze gezamenlijke toekomst vorm krijgen.

De tekst van ‘Tula Warda’, waarmee ik begon, vertelt dat het niet eenvoudig is om dat te bereiken. In die verzoening wil ik mijn ziel en zaligheid steken. In mijn hart geloof en voel ik dat we het kunnen. 

Ik heb gezien hoe het slavernijverleden ook nu nog doorwerkt op Curaçao. Voor mensen persoonlijk, in hoe we samenleven en in de relatie met Nederland.

De weg naar verzoening en herstel is geen keurig geasfalteerd pad. Het zal eerder lijken op het steile pad vol rotsen richting de top van de Christoffelberg. Waarover je voorzichtig aftastend en ploeterend steeds een stukje dichter bij de top komt. 

Wanneer we daar aankomen, kan ik u niet vertellen. Maar vandaag zetten we de eerste stap.

Laten we sámen de volgende stappen zetten. Op basis van wederzijdse waardering en respect. Waarbij we uitgaan van onze gezamenlijke kracht. 

Ik kijk ernaar uit om er de komende jaren samen met u hieraan te werken. Te beginnen met het eerherstel van Tula. En door een onafhankelijk comité op te richten dat een waardige herdenking van het slavernijverleden organiseert.

Volgend jaar, vanaf 1 juli, herdenken we in het hele koninkrijk tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. We gaan dat samen doen. Ik nodig het Platform slavernijverleden van harte uit om dat met ons te doen.

Investeren in educatie, onderwijs en onderzoek is hard nodig. Niet alleen in het Herdenkingsjaar, maar voor altijd.

Zodat we ook daarna blijven bouwen aan een toekomst die is gestoeld op erkenning, verzoening en gelijkwaardigheid. Een toekomst waarin iedereen Onze geschiedenis kent en erkent.

Een toekomst waarin we het cultureel erfgoed van Curaçao, zoals het mooie Papiamentu,en de prachtige Tambu en Tumba, beschermen.
I un futuro 
kaminda tur hende den reino 
tin mesun chèns 
I den kuá 
nos no ta laga ningún hende 
keda patras. 
Kaminda no ta importá 
unda bo a nase

En een toekomst, waarin iedereen in het Koninkrijk gelijke kansen heeft.En we niemand achterlaten. Waarbij het niet uitmaakt in welk deel je geboren bent.

Ya ningun mucha na kolegio Juan Pablo Duarte, 
ni na niún otro kaminda, 
ta sinti nan mes 
mènos ku un otro.

We  laten Tula niet meer wachten.
Nos no ta laga Tula warda mas.
Tula wak!

Masha danki.