Campagne huiselijk geweld: Mishandeling in een relatie
In dit korte filmpje staan we stil bij de fysieke mishandeling van een volwassen vrouw.
Magali wordt met regelmaat geslagen door haar man. Het is vernederend en pijnlijk maar ze heeft zich er bij neergelegd. Sinds kort ontkomt ook hun dochtertje Samantha niet meer aan het fysieke geweld en nu is voor Magali een pijnlijke grens bereikt. Ze probeert een uitweg uit de situatie te zoeken maar vindt dit moeilijk. Samen met expert Dianne Lucassen (transformationeel coach) nemen wij fictief een kijkje in het leven van Magali.
Wat is er met mij gebeurd dat het zover heeft kunnen komen? Ik weet nog goed dat ik mijn moeder heb gezworen dat ik me nooit door iemand zou laten slaan. Ik heb gezien hoe mijn moeder veranderde. Hoe ze steeds meer leek te verdwijnen. Ze was er wel - want ik zag haar blauwe plekken- maar ze was er niet.
Het besef dat je in een uitzichtloze situatie zit
Het leven kan je soms overkomen. Je zit er middenin en ineens word je overvallen door het besef dat alles totaal anders is gelopen dan je voor ogen had. Het doorbreken van een ongezond patroon is niet zo eenvoudig. Er zijn zoveel verwachtingen en gewoontes ingesleten dat een stap naar links of rechts moeite kost.
“Ik heb haar gezworen dat ik me nooit door iemand zou laten slaan. Ik heb gezien wat het met mijn eigen moeder deed, hoe ze veranderde, alsof ze langzaam verdween.”
Vooroordelen en de regie terugpakken
Als buitenstaander, of je nu een buurvrouw/buurman, hulpverlener of familielid bent, vraag je jezelf misschien af hoe moeilijk het kan zijn. Je kunt toch besluiten te vertrekken? Dat is toch je plicht en verantwoordelijkheid als moeder. Je kunt toch op zijn minst om hulp vragen want er zijn hulporganisaties. Een oordeel vellen is over het algemeen niet zo moeilijk maar als je werkelijk in een ongezonde relatie zit, is eruit stappen een moeilijk proces.
Zo vaak heb ik mezelf beloofd dat ik wegga; dat ik mijn spullen pak en vertrek. In het begin omdat ik dacht dat ik het ook verdiende om een gelukkig leven te hebben. Later omdat ik Samantha een ander voorbeeld wilde geven. En toch deed ik het niet. Tenslotte ben ik ook schuldig aan zijn boosheid en frustratie. Soms, betrap ik mezelf erop dat ik hem uitdaag, boos maak, omdat ik de spanning niet meer kan verdragen. Ik probeer dat te doen op momenten als Samantha er niet is zodat zij het geweld niet hoeft te zien, niet hoeft te voelen wat ik altijd voel; de vernedering en machteloosheid.
Magali pakt de regie door het tijdstip van het geweld te kiezen en beschermt zo haar dochter. Ze weet dat hij na een ruzie het huis verlaat en naar de snèk gaat nu hij geen vast werk meer heeft.
“Ik voel me zo machteloos! Ik wil weg maar hoe dan? Ik kan de huur niet betalen als ik in mijn eentje ben en hoe moet ik dan voor mijn meisje zorgen?"
Waar ga ik heen als ik wegga? Hoe betaal ik de huur in mijn eentje? Hoe leg ik Samantha uit dat ik haar haar vader ontneem? Nu, ja nu kan ik het haar wel uitleggen. Hij is echt te ver gegaan. Ik heb dit laten gebeuren. Ik heb niet opgelet toen ze hem wakker maakte op de bank. Hoe vertel ik iemand dat ik bang ben dat mijn kind wordt afgenomen? Hoe gaan mensen mij zien als ze alles weten? Wat gaan ze doen, als ik mezelf niet eens kan aankijken?
Schaamte
Magali wendt haar blik af, schuin naar beneden, schouders vallen naar beneden een gevolg op haar gevoel dat ze niets waard is, niet goed genoeg is. Het lichaam vertaalt haar gevoelens en haar gedachten: ‘Je bent niet goed genoeg, je bent niets waard’. Ze heeft de telefoon in de hand, terwijl ze kijkt naar de blauwe plek van Samantha. Zij heeft haar dochter in de steek gelaten. Ze is tekort geschoten. Ze had dit moeten voorkomen en daarin heeft ze gefaald. Er is niets wat ze goed kan doen. Haar maag trekt samen, ze krijgt bijna geen lucht, dezelfde gedachten blijven zich herhalen. Ze durft het niet en legt de telefoon weer neer.
“Het is mijn schuld! Ik zag te laat dat ze hem per ongeluk wakker maakte toen hij op de bank lag te slapen. Ik heb het laten gebeuren. Ik had het moeten zien. Hij sloeg haar zo hard. Ik kan ook echt helemaal niets!”
Niet meer helder kunnen denken
De schaamte van Magali is zo overweldigend dat ze niet meer in staat is tot handelen of tot denken. Dit is een effect van intense schaamte; je gelooft werkelijk dat je geen enkele waarde hebt en geen enkele constructieve bijdrage hebt in het leven. Wat denk je dat er gebeurt als je hebt geprobeerd je dochter te behoeden voor het zien en horen van het geweld - door zelf eerst de klappen op te vangen die je ook nog denkt te verdienen - en dat je daarin faalt? Juist. De schaamte verdiept zich en bevestigt wat je al wist: ‘Jij kan niets’. Wetenschappelijk onderzocht gevolg van intense schaamte is dat je ook echt niet meer helder kunt nadenken. Dus, hoe reëel is het dat wij als buitenstaander, buurvrouw/buurman, hulpverlener blijven wijzen op de individuele verantwoordelijkheid? Hoe reëel is het dat omstanders oordelen, veroordelen en eisen stellen?
Herstel begint bij het maken van echt contact
‘Ik voel de blik van mijn collega op het werk en weet dat ze het weet. Ze heeft de blauwe plek gezien’. Magali schaamt zich diep en kijkt zo ver als ze kan weg naar beneden. Tegelijkertijd voelt ze – een heel klein sprankje hoop - op het moment dat haar collega haar over haar rug wrijft. Ze merkt dat ze volschiet en probeert haar tranen te bedwingen. Het is fijn en tegelijkertijd doodeng. Het liefst zou ze verdwijnen. Maar ze staat toe dat haar collega ingrijpt, terwijl haar gedachten bij het beeld van haar dochter zijn.
Relatiewerk
De collega geeft gehoor aan het signaal van schaamte; contact maken. En dit doet ze intuïtief lichamelijk waardoor ze verbinding maakt op een manier die met taal niet lukt als de schaamte te intens wordt ervaren. Onze verantwoordelijkheid, als buitenstaander, als buurvrouw/buurman, familielid en als hulpverlener is boven alles het maken van echt contact.
