Marktpeiling: monitor cultuurbeoefening

Met deze marktpeiling wil het ministerie van OCW inzicht krijgen in welke partijen geïnteresseerd zijn. Dit wil het ministerie doen om alle partijen een eerlijke kans te geven zich aan te melden voor het uitvoeren van het onderzoek.

Het onderzoek

Het onderzoek bestaat uit veldonderzoek op Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten en dient empirisch, beschrijvend en onafhankelijk te zijn. Het beoogde eindresultaat is tweeledig. De opdrachtnemer legt enerzijds een geschikte onderzoeksmethode en aanbeveling voor ten behoeve van toekomstige monitoring. Anderzijds rond de opdrachtnemer een nulmeting af die aantoont hoe cultuur beoefend wordt door de inwoners van Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius. Het resultaat bevat een voorstel en aanbevelingen voor indicatoren van cultuurbeoefening op deze eilanden, die periodiek onderzocht kunnen worden.

Onder cultuurbeoefening verstaan we zes cultuurdomeinen, namelijk: cultuureducatie, amateurkunsten, cultuurparticipatie, immaterieel erfgoed, erfgoedparticipatie/Verdrag van Faro en talentontwikkeling:

• Cultuureducatie: het doelbewust leren over en met kunst, erfgoed en media via gerichte instructie, zowel binnen als buiten school. De binnenschoolse cultuureducatie wordt vaak aangeduid met de term cultuuronderwijs, kunstonderwijs of kunsteducatie. CBS voegt aan deze definitie toe dat het gaat om educatie van professionals aan amateurs in allerlei vormen. Dit kan in groepsverband zijn, maar ook individueel. Activiteiten moeten vallen binnen de afbakening van kunst- en cultuureducatie en kunnen onder schooltijd, naast het actief beoefenen ook gaan over het bezoeken van een culturele instelling.
• Amateurkunsten: amateurkunst is het beoefenen van creatieve en kunstzinnige activiteiten, bijvoorbeeld schilderen, tekenen, zingen in een koor, muziek maken, sieraden maken, pottenbakken, kleding ontwerpen, dansen, fanart op internet, et cetera. Les nemen, een cursus volgen of een workshop doen om dit te leren of er beter in te worden vallen hier ook onder. Het gaat om iets waar je zelf actief mee bezig bent.
• Cultuurparticipatie: het actief beoefenen, waarbij cultuur het gebied van kunsten, erfgoed en media omvat. Het gaat om alle vormen van actief beoefenen en artistiek ontwikkelen van of betrokken zijn bij cultuur in de vrije tijd, dus buiten werk of school. Onder actieve cultuurparticipatie vallen community arts, kunstbeoefening in de vrije tijd, buitenschoolse cultuureducatie en vrijwilligerswerk in bijvoorbeeld de erfgoedsector.
• Immaterieel erfgoed: omvat sociale gewoonten, voorstellingen, rituelen, tradities, ambachten, uitdrukkingen, bijzondere kennis, en/of vaardigheden die gemeenschappen en groepen erkennen als een vorm van cultureel erfgoed. Het is levend en dynamisch erfgoed dat door de overdracht door gemeenschappen aan nieuwe generaties meegaat met zijn tijd.
• Erfgoedparticipatie: we gaan uit van een dubbel perspectief op erfgoedparticipatie. Allereerst top-down: professionals bij overheden en instellingen ontwerpen processen, zoals vrijwilligerswerk, inspraakavonden of een prijsvraag, waar burgers in meer of mindere mate een actieve rol in (kunnen) spelen. Het gaat hier om participatie in de zin van deelnemen. Ten tweede bottom-up: burgers zijn in groepsverband actief met de zorg voor en waardering van erfgoed. Het gaat hier om participatie in de zin van deelhebben.
• Talentontwikkeling: activiteiten met als doel om talentvolle kunstbeoefenaars te ontdekken en te begeleiden naar een hoger niveau. Onder talenten verstaan we amateurkunstenaars met de (potentiële) kwaliteiten en ambitie om door te groeien naar het kunstvakonderwijs of om er hun beroep van te maken.  

Deze domeinen hebben betrekking op cultuurbeoefening in de vrije tijd of op school. Binnen de afbakening ‘vrije tijd’ gaat het om het actief beoefenen of het maken van kunst en erfgoed, en niet om bezoek aan of consumptie van kunst en erfgoed. ‘Actief beoefenen’ heeft daarbij betrekking op de gebruiker/beoefenaar en niet op de cultuuraanbieder of maker. Dit hoeft niet noodzakelijk een gestructureerde vorm te hebben; het kan ook een meer informeel en sporadisch karakter hebben. Denk hierbij bijvoorbeeld aan 'core paranda di dande' op Aruba tijdens nieuwjaar, optreden voor familie en vrienden bij feesten, of gelegenheidsoptredens zoals het bespelen van een instrument 'bou palo' of ‘den veranda’, of andere momenten die spontaan kunnen ontstaan en een persoonlijke en culturele uitdrukking weerspiegelen.

Deze marktpeiling

Het doel van deze marktpeiling is het in kaart brengen van partijen die gevestigd zijn op één van de zes (ei)landen in het Caribisch deel van het Koninkrijk die interesse hebben in het ontwikkelen van een monitor cultuurbeoefening. 

Het ministerie stelt de volgende eisen aan de onderzoekspartij in het Caribische deel van het Koninkrijk:

• Kennis en expertise van onderzoeken op het gebied van cultuur in het Caribisch deel van het Koninkrijk;
• De uitvoering vindt plaats in samenwerking met één of meerdere (kennis/onderzoek) instituten waarbij ten minste 2 (ei)landen worden vertegenwoordigd. 

Reageren

Onderzoekspartijen (waaronder bureaus, instituten, onderwijsinstellingen) worden van harte uitgenodigd om te reageren uiterlijk 27 januari 2025. U kunt reageren door een e-mail te sturen naar CultuurCaribischGebied@rijksdienstCN.com. In deze e-mail wordt u verzocht nader in te gaan op: 

1. De ervaring die u of uw instelling heeft met de onderzoeksopdracht; 
2. Welk termijn aannemelijk is om deze opdracht uit te voeren en onder welke voorwaarden u interesse heeft.

Via hetzelfde e-mailadres kunt u meer informatie opvragen.  

Deze marktconsultatie is geheel vrijblijvend en u kunt hier geen rechten aan ontlenen.

Proces na de marktpeiling

Vanwege de carnavalsperiode in het eerste kwartaal van 2025, geven we alvast inzicht in de voorgenomen planning van het proces na de marktpeiling. Reageren op de marktpeiling kan tot 27 januari 2025. Op basis van de uitkomsten van de marktpeiling zal het ministerie van OCW uiterlijk 31 januari 2025 geïnteresseerde partijen (met een maximum van 5) vragen een offerte in te dienen. De deadline voor het indienen van een offerte is 14 maart 2025. De opdracht zal van start gaan in het eerste of tweede kwartaal van 2025, in overeenstemming met de gegunde partij, rekening houdend met eventuele feestdagen.  

Het is mogelijk dat meerdere Caribische onderzoekspartijen samenwerken, waarbij één partij penvoerder is en het onderzoek coördineert. 

Achtergrond 

Een leven lang cultuurbeoefening voor iedereen in het Koninkrijk der Nederlanden. Van de eerste kennismaking op jonge leeftijd (via cultuureducatie op school en/of cultuurbeoefening in de vrije tijd) naar amateurkunst- of erfgoedbeoefening op latere leeftijd. Cultuurbeoefening is een breed begrip met ruimte voor vele vormen, zowel traditioneel als vernieuwend.

Voor de beleidsontwikkeling op dit thema is een goede kennisbasis van belang. We hebben al een aantal jaar goed zicht op kunstbeoefening in de vrije tijd via de Monitor Amateurkunst (MAK) en de Vrijetijdsomnibus (VTO) in Europees Nederland. Daarnaast is in opdracht van OCW bij RCE en KIEN momenteel de eerste editie van de monitor erfgoedbeoefening specifiek gericht op Europees Nederland uitgevoerd. Cultuurbeoefening op school wordt in opdracht van het ministerie van OCW onderzocht door monitoringsonderzoeken cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs. De doelstelling van deze instrumenten is primair om beleidsmakers en onderzoekers te voorzien van actuele data over omvang van en randvoorwaarden voor cultuurbeoefening. 

Het Caribisch deel van het Koninkrijk wordt nog niet meegenomen in deze monitors, maar het is wel wenselijk om ook daar inzicht te krijgen over cultuurbeoefening. Voor deze opdracht is het van belang dat de Caribische context centraal staat en dat de onderzoeksmethode past binnen deze context, alsmede dat het onderzoek wordt uitgevoerd door een partij die bekend is met de Caribische context. Met deze opdracht beogen we een nulmeting uit te laten voeren naar cultuurbeoefening in het Caribisch deel van het Koninkrijk met methoden die passend zijn bij de regionale context. Daarnaast is een voorstel en aanbevelingen voor toekomstige monitoring onderdeel van de opdracht.